Geçtiğimiz günlerde Çin donanmasına ait gemilerin Filipinlere ait yardım gemilerine tazyikli su püskürterek müdahale etmesi, Güney Çin Denizi’nde iplerin daha da gerilmesine neden oldu. Çin uzun süredir bölgede ABD, Japonya, Güney Kore ve kendi toprağı olarak gördüğü Tayvan ile mücadele halinde. Zaman zaman Güney Çin Denizi’nde Vietnam, Filipinler ve Malezya ile hak tartışması da yaşıyor. Yaşanan bu son gelişmeyi ise uzmanlar, Filipinler’in stratejik konumu nedeniyle Çin için en büyük tehditlerden biri haline gelmesi şeklinde değerlendiriyor. Ayrıca bu hareket Filipinlerden çok ABD’ye verilmiş bir gözdağı niteliğinde.
ÇİN’İN OKYANUSLARA AÇILMASI ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL FİLİPİNLER
Kocaeli Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ali Arslan’a göre Çin, bölgede oldukça sıkışmış durumda. Arslan ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan itibaren Japonya, Güney Kore ve Tayvan ile Çin sahillerine adeta bir deniz duvarı ördüğünü belirtiyor. Arslan ABD’nin bölgedeki bu ülkelere silah yardımı yaptığınıda söylüyor. Arslan “İstihbarat analizleri bile ortak yapılıyor” diyor. Arslan “Çin’in hemen önünde Tayvan ve ABD donanması var. O yüzden buradaki anahtar ülke Filipinler” diyor.
Çin’in ABD’nin oluşturduğu bariyeri aşmak istediğini belirten Arslan, “Çin Pasifik Okyanusu’na doğru açılmak istiyor. Buraya tek çıkış yolu Tayvan ile Filipinler arasındaki boğaz. Bu yüzden Filipinler çok önemli” diyor. Ayrıca dünya gemi ticaretinin büyük bir kısmının gerçekleştiği Malakka Boğazı’na inmek için de Filipinlerin batısından geçmek zorunda olduğunu belirten Arslan, “Böylece Çin Hint Okyanusu’na ve Süveyş Kanalı’na açılabilecek” demekte.
GÜNEY ÇİN DENİZİ ÜZERİNDE HAK İDDİASI
Çin’in Güney Çin Denizi’ni sahiplendiğini söyleyen Arslan “ABD bunu kabul etmiyor. Çin burayı sahiplenmek için suni adalar oluşturuyor. Bu denizdeki doğalgaz ve petrol üzerinde de Çin hak iddia etmekte. Ayrıca burası dünya balıkçılık faaliyetleri için de oldukça önemli. Buna Filipinler, Vietnam, Malezya ve ABD karşı çıkıyor” ifadelerini kullanıyor.
ABD’nin şu anda Filipinleri koruduğunu ve beraber tatbikat yaptıklarını söyleyen Arslan “Çin’in su sıkması aslında ABD’ye mesaj. ‘Burada bensiz iş yapamazsın, ABD ile ortak olamazsın’ demek istiyor” şeklinde konuşuyor.
GÖRÜNEN SORUN RESİFLER
Gazeteci yazar Gökhun Göçmen ise Çin ile Filipinler arasındaki sorunun temelinde bölgede bulunan Re’nai adında bir resifin yattığını ifade ediyor. Göçmen “Bu bölgede evvelden beri bilinen bir sorun. Çin ve Filipinler bu resifte egemenlik iddia ediyor. Filipinler bölgeye savaş gemişi oturttu. Filipinlerde iktidarların değişmesiyle ilişkiler yumuşayıp genişliyor” diyor. Göçmen sözlerini şöyle sürdürüyor:
“ABD, Çin’i çevrelemeye çalışıyor. Güney Çin denizi de buradaki alanlardan bir tanesi. ABD Filipinlerdeki 4 yeni üsse erişim izni aldı. Ayrıca ABD bu bölgeye askeri gemilerini gönderiyor. ‘Benim bölgede seyrüsefer özgürlüğüm var’ diyor. Bunun yanında ABD Filipinlerle ortak tatbikatlar düzenliyor. Karaya oturtulan gemiye insani gönderdiği yardım gönderdiğini taşıdığını söylüyor. Çin de buna karşı çıkarak gemilere su sıkarak durdurma peşinde.”
FİLİPİNLER ESKİ ABD SÖMÜRGESİ
Avrupa Adalet Divanı Lahey’in Güney Çin Denizi konusunda Çin’i haksız bulduğunu hatırlatan Göçmen, “Çin de Filipinleri Güney Doğu Asya Birliği’nin (ASEAN) Çin’i haklı gören kararına uymaya çağırıyor. Ancak Filipinler de ASEAN kararına karşı. Bu doğrudan ABD’nin Çin-Pasifik stratejisiyle alakalı. Filipinler eski ABD Sömürgesi. Filipinler Tayvan’a 200 km uzaklıkta bir bölge. ABD Tayvan’a başta silah olmak üzere yardım yaptığını bilioruz” diye konuşuyor.
GÜNEY ÇİN DENİZİ VE MALAKKA BOĞAZI ÇİN’İN CAN DAMARI
Filipinlerin Güney Çin denizinde yer aldığını söyleyen Göçmen “Malakka boğazını geçince ilk yer Güney Çin Denizi. Bu boğaz da dünya ticareti için oldukça önemli. Bu boğazdan yılda 70 bin gemi ve 16 milyon varil petrol geçiyor. Çin’in kullandığı petrolün 3’te biri bu boğazdan geliyor. Bu yüzden Çin bölgede tam kontrol istiyor” diyerek sözlerini sonlandırıyor.
